Makina Mühendisi

TSE Tarafından 2015 Yılı İlk Çeyreğinde Yayınlanan Standartlar

Türk Standartları Enstitüsü tarafından yakın zamanda hazırlanan ya da tercüme edilen birçok standart vardır. İmalat sektörünü doğrudan ilgilendiren yapı uygulamaları, kaynak, kaynakların muayenesi, rüzgâr türbinleri, tasarım ile ilgili standartlarda TSE tarafından yayınlanan ve tercüme edilen yeni standartlar vardır.

TS EN 1090-3, TS EN ISO 17636-1, TS EN 61400-3, TS EN 61400-1/A1, TS EN ISO 10893-11, TS EN 1998, TSE CEN/CLC Guide 28 standart ve klavuzları kabul edilmiş ve bazıları tercüme edilerek yeniden yayınlanmıştır.

TS EN 1090-3 Çelik ve alüminyum yapı uygulamaları - Bölüm 3 - Alüminyum yapılar için teknik gerekler Execution of steel structures and aluminium structures - Part 3:Technical requirements for aluminium structures standardının 09.04.2009 tarihinde yayınlanan İngilizce metninin tercümesi 05.02.2015 tarihinde tamamlanarak yeniden yayınlanmıştır.

Bu standard, aşağıda verilenlerden yapılmış alüminyum yapı bileşen ve kısımlarının uygulamasına dair gerekleri kapsar:

a) Haddelenmiş saclar, şeritler ve levhalar,
b) Ekstrüksiyonla çekilmiş mamuller,
c) Soğuk çekilmiş tellik çubuk/çubuk ve borular,
d) Dövme mamuller,
e) Döküm mamuller.

Not 1- Yapı bileşenlerin fiziki olarak tamamlanması faaliyeti EN 1090-1'e göre imalat olarak adlandırılmıştır. Bu standard, alüminyum yapının tipi ve biçimine bağlı olmayan gerekleri kapsar ve yorulmaya maruz yapılar veya statik yüklere maruz yapılara uygulanır. Bu gerekler, sonuç sınıfları ile bağlantılı olarak, uygulama sınıflarına göre belirtilmiştir.

Not 2 - Sonuç sınıfları EN 1990'da belirtilmiştir.

Not 3 - Uygulama sınıflarının, sonuç sınıflarıyla bağlantısına göre seçimi için tavsiyeler EN 1999-1-1'de verilmiştir. Bu standart asgari kalınlığı 0,6 mm olan mamullerden yapılmış bileşenleri ve asgari kalınlığı 1,5 mm olan kaynaklı bileşenleri kapsar. Bu standard, EN 1999'ün ilgili bölümüne göre tasarımlanmış yapılara uygulanır. Bu standard, başka diğer tasarım kurallarına göre tasarımlanmış yapılar için veya EN 1999 kapsamına girmeyen alaşım ve temperler için kullanıldığında, bu tasarım kurallarındaki güvenirlilik derecesi hakkında karar verilmelidir. Bu standard koruyucu işlemin uygulamasından önceki yüzey hazırlamaya ait gerekleri belirtir, ayrıca stanadardın eklerinde bu gibi işlemlerin uygulanması için kılavuz bilgileri verilmiştir. Bu standard projeye mahsus gerekleri karşılamak amacıyla uygulanacak tercihleri verir. Bu standard geçici alüminyum yapılara da uygulanır

TS EN ISO 17636-1 Kaynak dikişlerinin tahribatsız muayenesi - Radyografik muayene - Bölüm 1: Filmli X ve gama ışını teknikleri Non-destructive testing of welds - Radiographic testing - Part 1: X- and gamma-ray techniques with film standardı 04.03.2015 tarihinde tercüme edilerek yeniden yayınlanmıştır.

ISO 17636 standardının bu bölümü, metalik malzemelerin ergitme kaynağıyla birleşimlerinin, endüstriyel radyografik film teknikleri kullanılarak radyografik muayene tekniklerini kapsar.

TS EN 61400-3 Rüzgâr türbinleri - Bölüm 3: Deniz üstü rüzgâr türbinleri için tasarım kuralları Wind turbines -Part 3: Design requirements for offshore wind turbines (IEC 61400-3:2009) standardı 16.01.2015 tarihinde tercüme edilerek yayınlanmıştır. Bu standard, deniz üstü rüzgâr türbini sahasındaki harici şartların değerlendirilmesi için ilave kuralları ve deniz üstü rüzgâr türbinlerinin mühendislik bütünlüğünü sağlamak için temel tasarım kurallarını kapsar.

TS EN 61400-1/A1 Rüzgâr türbinleri - Bölüm 1: Tasarım kuralları Wind turbines - Part 1: Design requirements 16.01.2015 tarihinde tercüme edilerek yayınlanmıştır. Bu standard, rüzgar türbinlerinin mühendislik bütünlüğünü sağlamak için temel tasarım kurallarını kapsar.

TS EN ISO 10893-11 Çelik boruların tahribatsız muayenesi - Bölüm 11: Enine ve/veya boyuna kusurların tespiti için kaynak edilmiş çelik borularda kaynak dikişinin otomatik ultrasonik muayenesi Non-destructive testing of steel tubes - Part 11: Automated ultrasonic testing of the weld seam of welded steel tubes for the detection of longitudinal and/or transverse imperfections standardı 21.01.2015 tarihinde tercüme edilerek yeniden yayınlanmıştır. ISO 10893 standardının bu bölümü, toz altı arc kaynaklı (SAW) ya da elektrik direnç kaynaklı ve endüksiyon kaynaklı (EW) çelik boruların kaynak dikişinin, otomatik ultrasonik kesme dalgası (klasik yada fazlı diziliş tekniği tarafından üretilen) testi için gereklilikleri belirtir.

TS EN 1998 Depreme dayanıklı yapı tasarımı (Eurocode 8) Eurocode 8: Design of structures for earthquake resistance standart serisi 09.02.2015 ve 18.02.2015 tarihlerinde tercüme edilerek yeniden yayınlanmıştır.

EN 1998 deprem bölgelerinde yapılacak binaların ve inşaat mühendisliği alanına giren diğer yapıların tasarım ve yapımı için uygulanır. Standardın amacı, deprem sırasında aşağıda verilen hususları sağlamaktır: - İnsan hayatının korunması, - Hasarın sınırlı kalması ve - Sivil savunma için önemli yapıların işlevsel olarak kalması.

Not – Sismik olayların rasgele yapısı ve sismik etkilere karşı koyan mevcut sınırlı kaynaklar, bu amaçları gerçekleştirmede kısmen mümkün ve sadece olasılık terimleri cinsinden ölçülebilir olanlardır. Sadece olasılık terimleri cinsinden ölçülebilir olan ve binaların farklı kategorilerine uygulanabilen koruma kapsamı, kaynakların en iyi şekilde paylaşımı konusudur ve bu nedenle başka kaynaklı risklere göre ve genel ekonomik kaynaklar üzerinde sismik riskin göreli önemine bağlı olarak ülkeden ülkeye değişmesi beklenir. Nükleer enerji santralleri, kıyı koruma yapıları ve büyük barajlar gibi özel yapılar, EN 1998'in kapsamı dışındadır. EN 1998, diğer ilgili Eurocodeların hükümlerine ilave olarak sadece sismik bölgelerdeki yapıların tasarımı için takip edilmesi gereken hükümleri içerir. Bu açıdan diğer Eurocodeları tamamlar. EN 1998 birçok farklı bölümlere ayrılmıştır. EN 1998-1 deprem bölgelerindeki binalara ve inşaat mühendisliği alanına giren diğer yapılara uygulanır. EN 1998-1 10 maddeden oluşur ve bazılarında özellikle binaların tasarımına yer verilmektedir. EN 1998-1 Madde 2 deprem bölgelerindeki binalarda ve inşaat mühendisliği alanına giren diğer yapılarda uygulanabilen temel performans gerekleri ve uyumluluk kriterlerini içermektedir.

EN 1998-1 Madde 3'te sismik etkilerin ve diğer etkiler ile kombinasyonunun belirlenmesi için uygulanacak kurallar verilmiştir. EN 1998-2 ilâ EN 1998-6'da verilen belirli yapı tiplerinin ilgili kısımlardaki tamamlayıcı kurallara ihtiyacı vardır.

EN 1998-1 Madde 4 binalara ait genel tasarım kuralları içermektedir. EN 1998-1 Madde 5 ilâ Madde 9 çeşitli yapı malzemeleri ve elemanları için binalara ait aşağıda verilen genel tasarım kurallarını içermektedir:

- Madde 5: Beton binalar için özel kurallar,
- Madde 6: Çelik binalar için özel kurallar,
- Madde 7: Kompozit (karma) çelik-beton binalar için özel kurallar,
- Madde 8: Ahşap binalar için özel kurallar,
- Madde 9: Kâgir binalar için özel kurallar.

Madde 10 yapılardaki temel izolatörleri ve özellikle binaların temel izolatörleri ile ilgili temel gerekleri ve diğer ilgili tasarım ve emniyet konularını içermektedir.

Not – Köprülerde kullanılan izolatörler için özel kurallar EN 1998-2'de geliştirilmiştir.

Ek C moment aktarabilen çerçevelerin kolon-kiriş birleşim yerlerindeki çelik-beton kompozit kirişlerde döşeme donatısının tasarımı ile ilgili ilave elemanları içerir.

Not – Bilgi için verilen Ek A ve Ek B artırımlı itki analizindeki elastik yer değiştirme tepki spektrumu ve hedef yer değiştirme ile ilgili ilave elemanları içerir.

EN 1998'in diğer bölümleri EN 1998-1'e ilave olarak aşağıda verilenleri içerir:

- EN 1998-2 köprüler ile ilgili özel hükümleri içermektedir,
- EN 1998-3 mevcut binaların sismik değerlendirmesi ve güçlendirilmesi için hükümleri içermektedir
- EN 1998-4 silolar, tanklar ve boru hatları ile ilgili özel hükümleri içermektedir,
- EN 1998-5 temeller, istinat yapıları ve geoteknik konular ile ilgili özel hükümleri içermektedir,
- EN 1998-6 kuleler, direkler ve bacalar ile ilgili özel hükümleri içermektedir.

TSE CEN/CLC Guide 28 "Construction Products Regulation" (Yapı Malzemeleri Yönetmeliği) kapsamına giren uyumlaştırılmış Avrupa Standardları, Eurocode'lar ve Milli Eklerine kullanıcıların erişimi için kılavuz bilgiler Guidelines for the public access of Eurocodes and their National Annexes and Harmonized European Standards under the Construction Products Regulation klavuzu 18.03.2015 tarihinde tercüme edilerek yeniden yayınlanmıştır.

Bu kılavuz doküman, CEN-CENELEC Üyelerinin ve Milli Komitelerin, "Construction Products Regulation (CPR)"yi destekleyen Eurocode'lara ve uyumlaştırılmış standardlara erişimini aşağıdaki amaçlarla iyileştirmeye yönelik tavsiyeleri kapsar:

Ortak yaklaşımın benimsenmesi, en iyi uygulamanın benimsenmesi,
CEN-CENELEC IPR (Fikri Mülkiyet Hakkı) değerinin korunması,
Guide 10'a uygunluk sağlanması.